Son zamanlarda birçoğumuz UX ismini bolca duyar olduk. Bu konu ile ilgili sektördeki çoğu kişinin fazla bir bilgisi yok. En son katıldığım WTK’14 etkinliğinde bu konudan bahsedildi. Ben de uzun zamandan beri UX nedir, ne değildir yazmak istiyordum. Bu vesile ile UX konusunu şöyle bir ele alalım ve ilerleyen günlerde birkaç UX incelemesi yapalım diyorum.

UX açılımı User Experience yani Türkçe çevirisi “Kullanıcı Deneyimi” dir. UX genelde UI ile maalesef karıştırılıyor. Aşağıya kısaca ikisininde tanımlarını yaparak devam edelim.

UX = User Experience = Kullanıcı Deneyimi

UI = User Interface = Kullanıcı Arayüzü / Arabirimi

İkisine de gerçek hayattan örnek verecek olursak; kullandığımız klavye UI ise tuşlara basarken hissettiğimiz ve kullanım sırasında kazandığımız iyi/kötü deneyimlerimiz UX’tir. Klavye tuşlarına basarken hissettiğimiz tuş yumuşaklığı, tuş sesi ve hatta klavye açısı.

Kullanıcı deneyimi sadece dijital mecralarda değil hayatımızın her köşesinde mevcuttur. Kapının kilidini açarken, kolayı bardağa doldururken, kısacası dokunduğumuz, etkileşime girdiğimiz ne varsa UX (kullanıcı deneyimi) vardır.

Biz UX’i kendi iş alanlarımızda inceleyeceğiz. Kötü bir kullanıcı deneyimi ürünümüzün kullanım oranını düşürecektir. Kendimden örnek vermem gerekirse; internet üzerinden sık sık alışveriş yaparım, eğer alacağım ürün benim için çok önemli değil alternatif mağazalarda bulabiliyorsam kötü bir kullanıcı deneyimi yaşadığım internet mağazasından hemen ayrılırım. 

Örnek: 

  • Alışveriş sepetimi oluşturup kredi kartı ile ödeme ekranında geçtikten sonra geri dönüp sepetimi tekrar organize edemiyorsam.
  • Üyelik formu doldurduğum bir ekranda şifremi 2 kere yazıp, ileriye gidip, post ekranında şifre tipimin en az 8 en fazla 16 karakter, büyük, küçük ve noktalama işareti zorunluluğu zırvalarını alıp bir önceki ekrana tekrar dönmek zorunda kalıyorsam.
  • Video izlerken sayfalanan yorumlardan 2. sayfaya geçmek istediğimde bulunduğum sayfa yenilenip video veya müzik yeniden başlıyorsa.

Yukarıdaki örnekler çoğaltılabilir. Bunların hepsi kullanıcının yaşadığı kötü deneyimlerdir, eğer bir üründe kötü bir deneyim yaşarsanız veya aşağıdaki gibi sizi şoke eden bir sürpriz ile karşılaşırsanız. ürüne olan ilginiz azalır. 

UX Nedir

Bugün yaşadığım küçük olay sanırım bu durumu çok iyi özetliyor;

Bilenler bilir PayPal yakın zamanda Nakit Kart isminde bir alışveriş kartı çıkardı ve bir tane sipariş verdim. PayPal, ilk sipariş verenlerden olduğum için 4 tanesini arkadaşlarıma hediye etmek üzere bana 5 adet kart gönderdi. 3 kartı arkadaşlarıma dağıttım ve bu işlerden çok uzak olan bir arkadaşıma uzun zamandan beri kartın avantajlarından ve kullanım kolaylıklarından bahsettim. Kullanım kolaylıkları, avantajları ve güvenlik sistemlerini dinleyince artık kafasında PayPal Nakit Kart hakkında hiçbir soru işareti kalmamış, PayPal firmasına kesinlikle güvenebileceğini düşünmüştü. 

Kartı arkadaşıma verdim, kullanabilmesi için PayPal web sayfası üzerinden aktif etmesi gerektiğini söyledim. Web sayfasına birlikte girdik, ilk kullanım butonuna bastık ve işkence başladı. TC kimlik numarası, şifre, post ekranlarında hata, ileri butonuna bastığımızda açılan popup login ekranları, kullandığımız tarayıcı popup sayfaları engelliyor, kullanıcı sözleşmesi sayfası 5000px okuyup üste çıkana kadar mouse ile gereksiz efor, bir sonraki sayfaya geçebilmek için küçücük checkbox buttonlar, ilk evcil hayvanımızın ismi, ilkokul öğretmenimizin ismi, türkçe sayfada ingilizce hata mesajları, daha neler neler, 5 sayfadan oluşan ve bitmek bilmeyen her ileri butonunda bir geri gittiğimiz aptalca bir form.

Bu şekilde yaklaşık 20 dk mücadele verdikten sonra tekrar bana iade edilen bir Nakit Kart ve Kullanıcının gözünden düşen, güvenini yitiren bir firma.

Kötü deneyim hiçbir zaman ürünü başarıya taşımaz. Umarım UX konusunda bu hikaye ile birlikte hiçkimsenin kafasında soru işareti kalmamıştır. İlerleyen günlerde hepimizin kullandığı nic.tr domain başvuru formundaki UX hatalarından bahsetmeyi düşünüyorum, bana zaman ayırdığınız için teşekkür ederim.